Ubuntu (uitspreken als oe-BOEN-toe) is kort voor ‘Umuntu Ngumntu Ngbantu’, wat betekent: een mens is een mens, omdat er anderen zijn. Of het wordt ook wel vertaald als: ‘ik ben, omdat wij zijn’. De ubuntu-wijsheid leert ons dat een mens niet in eerste instantie een individu is, maar altijd onderdeel van een gemeenschap. Dat is de essentie van de Afrikaanse filosofie ubuntu.

Nelson Mandela besefte dat we slechts mens zijn via de humaniteit van andere mensen. En dat het daarom heel belangrijk is je in te leven in de ander. Er is maar één manier om dat te doen: ga in gesprek.

Een uitgebreidere omschrijving komt van aartsbisschop Desmond Tutu: “Iemand met UBUNTU staat open voor en is toegankelijk voor anderen, wijdt zich aan anderen, voelt zich niet bedreigd door het kunnen van anderen omdat hij of zij genoeg zelfvertrouwen put uit de wetenschap dat hij of zij onderdeel is van een groter geheel, en krimpt ineen wanneer anderen worden vernederd of wanneer anderen worden gemarteld of onderdrukt:
We kunnen ons leven gewoonweg niet leiden zonder anderen, vertelde Dr. Miles Neale : “Bedenk maar eens: je shirt, de koffie die je drinkt, de straten die schoon zijn, de metro waar je instapt, de fiets waarop je zit… Alles is mogelijk gemaakt door de samenleving. Door ándere mensen.”

En dat niet alleen. Ook meningsverschillen, andere achtergronden en conflicterende opvattingen zorgen ervoor dat we ons kunnen vormen. Niet iets om te ontwijken of te veroordelen volgens de ubuntu-wijsheid, maar juist iets om dankbaar voor te zijn.